İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ OPERASYONEL PROGRAMI
İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşeninin genel amacı, daha fazla ve daha iyi istihdam olanakları ve daha geniş bir sosyal uyum ile sürdürülebilir ekonomik büyüme yeteneğine sahip bilgi temelli ekonomiye geçişin desteklenmesidir. Söz konusu IPA bileşeninin kurumsal açıdan amacı ise, aday ülkeleri Avrupa İstihdam Stratejisi ve Lizbon Stratejisi çerçevelerinde Avrupa Sosyal Fonuna hazırlamak ve uygun yapı ile sistemleri kurmaktır.
Bu bileşenin sorumlu kurumu olarak Bakanlığımız görevlendirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda Bakanlığımızın öncülüğü ile hazırlanmış olan İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı (İKG OP) kapsamında teknik yardım hariç dört öncelik (müdahale alanı) ve bu öncelikler altında on tedbir (alt hedef) belirlenmiştir. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşeni kapsamında operasyon (şemsiye projeler) ve hibe projelerinin mali olarak desteklenmesi için, Operasyonel Programda belirtilen tedbirlere ve bu tedbirlerin altında yer alan faaliyetlere uygun olması ile her tedbir için belirlenen göstergeleri sağlaması gerekmektedir. 2007-2013 dönemi mali işbirliği kapsamında AB tarafından Türkiye’ye ekonomik ve sosyal uyum alanına yönelik olarak mali kaynak tahsis edilmiştir. %15’i (76,46 Milyon Avro) ulusal kaynaklardan, %85’i (433,27 Milyon Avro) Avrupa Birliği tarafından karşılanmak suretiyle İKG Bileşenine 2007-2013 yılları arasında ayrılan kaynak toplam 509,73 Milyon Avro’dur.
İlk yıllarda kaynaklar ağırlıklı olarak kişi başına milli gelirleri Türkiye ortalamasının % 75’inin altında kalan 12 Düzey II bölgelerinde (43 ilde) kullanılmıştır.
| Uygun 1. Öncelikli Düzey II Bölgeleri Listesi | |
|---|---|
| TR A2: Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan | |
| TR B2: Van, Muş, Bitlis, Hakkari | |
| TR C3: Mardin, Batman, Şırnak, Siirt | |
| TR A1: Erzurum, Erzincan, Bayburt | |
| TR C2: Şanlıurfa, Diyarbakır | |
| TR C1: Gaziantep, Adıyaman, Kilis | |
| TR 72: Kayseri, Sivas, Yozgat | |
| TR 90: Trabzon, Ordu, Rize, Giresun, Artvin, Gümüşhane | |
| TR B1: Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli | |
| TR 82: Kastamonu, Çankırı, Sinop | |
| TR 83: Samsun, Tokat, Çorum, Amasya | |
| TR 63: Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye |
Program, GSMH açısından Türkiye ortalamasının %75’in altındaki bölgelerin desteklenmesinin yanı sıra tüm Türkiye’ yi de kapsayacak hale getirilmiştir. 2012-2013 dönemi için program kaynaklarının en az %50’sinin GSYİH açısından Türkiye ortalamasının %75’in altındaki 12 Düzey II bölgesine aktarılması, geriye kalan 14 Düzey II bölgesi için kaynakların en fazla %35’inin kullanılması ve yine en fazla %20’lik kısmının da ulusal düzeyde uygulanacak faaliyetlere ayrılması hedeflenmektedir.
| Uygun 2. Öncelikli Düzey II Bölgeleri Listesi | |
|---|---|
| TR 10: İstanbul | |
| TR 21: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli | |
| TR 22: Balıkesir, Çanakkale | |
| TR 31: İzmir | |
| TR 32: Aydın, Denizli, Muğla | |
| TR 33: Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak | |
| TR 41: Bursa, Eskişehir, Bilecik | |
| TR 42: Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova | |
| TR 51: Ankara | |
| TR 52: Konya, Karaman | |
| TR 61: Antalya, Isparta, Burdur | |
| TR 62: Adana, Mersin |
Birincil öncelikli Düzey II bölgeler sarı renk ile, ikincil öncelikli bölgeler gri renk ile gösterilmektedir.
İKG OP'nin öncelikli hedefi, Türkiye’nin etkin bir şekilde işleyen bir işgücü piyasasına sahip olmasıdır. Bunu başarabilmek için eğitim ve istihdam arasındaki bağın kuvvetlendirilmesi ve iş piyasasına erişimde güçlük çeken dezavantajlı kişilerin istihdama kazandırılmasının sağlanması hedeflenmektedir. Bu nedenle programın öncelikleri İstihdam, Eğitim, Hayat Boyu Öğrenme, Sosyal İçerme ve Teknik Yardım olarak belirlenmiştir. Bu öncelikler kendi içlerinde tedbirlere ayrılarak müdahale alanları belirginleştirilmiştir.
İstihdam
Bu önceliğin amacı, özellikle kadınların işgücüne katılımlarını artırarak ve genç işsizliğini azaltarak, daha çok insanı istihdama çekmek ve istihdamda sürekli olmalarını sağlamaktır. Bu amaç, eğitim ve mesleki eğitim alanlarında atılacak adımlar ile bilinç artırılmasını da içeren geniş bir politika yaklaşımını gerekli kılmaktadır. Ayrıca, kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi ve kamu istihdam hizmetleri, daha kaliteli hizmet sağlanması ve daha etkin işgücü piyasası politikalarının uygulanması noktasında büyük önem taşımaktadır. Bu öncelik için ayrılan kaynak, yaklaşık 209 milyon Avro’dur ve bu öncelik altında dört tedbir yer almaktadır:
Tedbir 1.1: Önceden tarımda çalışanlar dahil olmak üzere, kadınların işgücüne katılımlarının teşvik edilmesi ve kadın istihdamının artırılması
Tedbir 1.2: Gençlerin istihdamının artırılması
Tedbir 1.3: Kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi
Tedbir 1.4: Kamu istihdam hizmetlerinin kalitesinin artırılması
Eğitim
Bu önceliğin amacı, eğitimin kalitesinin arttırılması, eğitim ve iş gücü piyasası arasındaki bağın kuvvetlendirilmesi, başta kız çocukları olmak üzere her düzeyde okullaşma oranlarının yükseltilmesi yolu ile insan kaynağına yapılan yatırımın arttırılması olarak belirlenmiştir. Bu öncelik için ayrılan kaynak, yaklaşık 115 milyon avrodur ve bu öncelik altında dört tedbir yer almaktadır:
Tedbir 2.1: Eğitimin Önemi Hakkında Bilincin Arttırılması ve Başta Kız Çocukları Olmak Üzere İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi ve Kadınların İş Piyasasına Girişi için Okullaşmanın Arttırılması
Tedbir 2.2: Özellikle Mesleki Ve Teknik Eğitimin İçeriğinin Ve Niteliğinin İyileştirilmesi
Hayat Boyu Öğrenme
Bu önceliğin amacı ülkemizde Hayat Boyu Öğrenme olanaklarının yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi, işçi, işletmelerin ve işverenlerin uyum yeteneklerinin arttırılmasıdır. Bu öncelik için ayrılan kaynak, yaklaşık 90 milyon avrodur ve bu öncelik altında iki tedbir yer almaktadır:
Tedbir 3.1: Hayat Boyu Öğrenme İçin Gerekli Olan Beceri ve Yeterliliklerin Geliştirilmesi
Tedbir 3.2: İnsan Sermayesine Daha Fazla Yatırım Yaparak İşçi ve İşverenlerin Uyum Yeteneklerinin Artırılması
Sosyal İçerme
Bu ana önceliğin amacı, dezavantajlı kişilerin işgücü piyasasına ve sosyal korumaya erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına erişimleri önündeki engellerin kaldırılması yoluyla içermeci bir işgücü piyasasının teşvik edilmesidir. Bu öncelik için ayrılan kaynak, yaklaşık 111 milyon avrodur ve bu öncelik altında iki tedbir yer almaktadır:
Tedbir 4.1: Dezavantajlı Kişilerin İstihdam Edilebilirliğinin Arttrılması, İşgücü Piyasasına Erişimlerinin Kolaylaştırılması ve İşgücü Piyasasına Girişlerinin Önünde Yer Alan Engellerin Ortadan Kaldırılması
Tedbir 4.2: İşgücü Piyasası ve Sosyal Koruma Alanındaki Kurumlar ve Mekanizmalar Arasında Daha İyi Bir İşleyiş ve Koordinasyon Sağlanması
Teknik Yardım
Bu önceliğin amacı, İKG OP çerçevesinde dağıtılacak olan IPA fonları ile yürütülecek olan projelerin etkili bir şekilde geliştirilmesi, uygulanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve kontrol edilmesi için merkezi ve yerel düzeyde kapasitenin güçlendirilmesidir. Bu öncelik için ulusal katkı dahil yaklaşık 33 milyon Avro’luk bir kaynak öngörülmektedir.
Tedbir 5.1: Programlama, yönetim, uygulama, izleme, kontrol, değerlendirme ve yayım faaliyetlerinin desteklenmesi
Tedbir 5.2: Nihai faydalanıcıların fonları kullanma kapasitelerinin geliştirilmesine destek
Tedbir 5.3: Bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri